Reportagefotografie R. v. Duijnhoven

Voordelen telelenzen

Om een onderwerp dat echt ver van je verwijderd is, toch min of meer beeldvullend op de foto te krijgen, heb je een zogenaamde telelens nodig. Denk, bijvoorbeeld, aan een ijsvogel die je op afstand ziet zitten; je kunt er echter niet dichterbij komen, omdat hij dan gegarandeerd wegvliegt.
Wanneer je van een foto, gemaakt met een standaardlens, op de computer een uitvergroting zou maken van een gedeelte van de foto, dan krijg je hetzelfde beeld als wanneer je deze opname met een telelens zou maken vanuit hetzelfde standpunt. De verhouding tussen onderwerpen op de voor- en achtergrond zal hetzelfde zijn. Echter verlies je bij het uitvergroten heel wat kwaliteit van het beeld, omdat de foto opgebouwd is uit minder pixels, dan dat het geval is bij de opname met de telelens.

Opnamen met een 24, 50 en 105 mm lens vanuit hetzelfde standpunt.

Verschil tussen een groothoek- en een fisheye-lens

De zogenaamde fisheye-lens is een extreem voorbeeld van een groothoeklens, de beeldhoek bij deze lens ligt op ongeveer 180 graden, wat betekent dat wanneer je een staande foto maakt, je voeten in de meeste gevallen ook zichtbaar zullen zijn! Bij een fisheye-objectief worden rechte lijnen krom weergegeven wanneer ze niet door het centrum van de foto lopen. Dit kan fantastische effecten geven, weliswaar niet zozeer bij vangstplaten, want dan gaat die snoekbaars of snoek er bijvoorbeeld wel erg vreemd uitzien. Gebruik je hem echter voor panoramafoto’s dan kan dat schitterende resultaten opleveren.

Voordelen groothoeklens

Hoe kleiner de brandpuntsafstand des te groter wordt de beeldhoek en daarmee des te breder het beeld dat opgenomen wordt. Dat is dus het geval met de groothoeklens. Er komt veel meer op de foto te staan, maar dat betekent wel dat alles, ten opzichte van een standaardlens, kleiner weergegeven wordt. Breng je de camera met groothoeklens dichter naar een onderwerp toe, bijvoorbeeld je vismaat die een mooie snoek vasthoudt, dan wordt die vis naar verhouding groter weergegeven. De vis lijkt groter, maar het ‘bedrog’ is vaak duidelijk zichtbaar, omdat de vingers van degene die de vis vasthoudt ook onnatuurlijk groot afgebeeld worden. Een groothoek biedt duidelijk voordelen wanneer je in een boot foto’s maakt. Midden op het water is het immers moeilijk overboord stappen om je vismaat met vangst en ook nog wat van de omgeving op de plaat te zetten…
Ten opzichte van een standaardlens en een telelens wordt er bij een opname met een groothoeklens een groter gedeelte op de foto scherp weergegeven. In vaktermen zeggen we dan dat de ‘scherptediepte’ groter is.

De standaardlens

Er is sprake van een standaardlens wanneer de lengte van de diagonaal van de sensor ongeveer overeen komt met de brandpuntsafstand van de lens. Gemakkelijker gezegd komt dat er op neer dat standaardlenzen een brandpuntsafstand hebben van 40 tot 55 mm (bij een sensor die het formaat heeft van kleinbeeld). Deze lenzen hebben een beeldhoek die in principe overeenkomt met die van onze eigen ogen. Kijk je door de zoeker dan levert dit vrijwel het zelfde beeld op, als wanneer je zonder camera naar het onderwerp kijkt.

Typen lenzen

Er zijn vele soorten lenzen, waarvan de belangrijkste types zijn: fisheye-lenzen, groothoeklenzen, standaardlenzen, telelenzen, macrolenzen en zoomlenzen of zoomobjectieven. Het belangrijkste onderscheid is in principe keer op keer de brandpuntsafstand. Zoals je weet wordt een foto feitelijk gemaakt aan de hand van het licht (lees lichtstralen) dat weerkaatst van het te fotograferen onderwerp. De brandpuntsafstand is de afstand tussen de lens en het punt waar alle lichtstralen samenkomen na door de lens gebroken te zijn. Je kunt het vergelijken met het laten branden van een krant met een vergrootglas. Met het vergrootglas breek je zonnestralen geconcentreerd naar een bepaald punt toe, waardoor je feitelijk een brandpunt creëert. Logisch genoeg komt hier ook de term ‘brandpuntsafstand’ vandaan.

Opbouw van lenzen

Cameralenzen of objectieven zijn in principe opgebouwd uit een stelsel van lenzen die aan elkaar gelijmd en/of losstaand van elkaar het beeld zo optimaal mogelijk projecteren op de sensor. Aan de voorkant van een objectief vind je normaal gesproken een filterdraad, zodat je filters op de lens kunt schroeven. Gaat het om losse lenzen voor het gebruik op een spiegelreflexcamera, dan vind je aan de achterkant van de lens een bajonet waarmee de lens op de camera geplaatst kan worden, plus een aantal contactpunten waarmee de camera communiceert met het objectief.

Extra lenzen noodzakelijk?

Soms zie je professionele fotografen met enorme fotolenzen en vraag je je af of dat echt nodig is om mooie foto’s te maken. Voor de hobbyfotograaf volstaat in veel gevallen de standaard zoomlens die bij de camera als kit geleverd wordt. Toch kan het geen kwaad om je te verdiepen in de materie van lenzen en zo komen vanzelf aspecten aan bod, die ook op de standaard lens van toepassing kunnen zijn.